Een half jaar stond ervoor in de planning, het werden een kleine twee jaar: de restauratie van de landauer nam langer in beslag dan verwacht. Maar…hij is af! Van de vijf rijtuigen van Kasteel de Haar die gerestaureerd zijn, is het werk aan de landauer verreweg het meest gecompliceerd gebleken. Gebroken kapspanten, aangevreten door muizen en motten, een deur die op half zeven hing, lampen kapot en muurvast, veren doorgezakt, de lijst van mankementen was schier oneindig, waardoor één van Nederlands mooiste rijtuigen niet meer toonbaar was voor het publiek. Daar komt verandering in, nu het rijtuig klaar staat voor transport naar het Utrechtse kasteel, waar iedereen het volgend jaar in het stallencomplex mag komen bewonderen.

Historie 
De landauer is zo vlak voor het einde van de 19e eeuw gebouwd in de prestigieuze fabriek Million & Guiet in Parijs voor het echtpaar Étienne baron van Zuylen van Nyevelt van de Haar en Hélène barones de Rothschild. Bijzonder aan het rijtuig is het ontwerp, waarbij de kast is opengewerkt (ajour) en op de panelen gevlochten rotan is verwerkt, het zogenaamde canework.  

Aardig weetje: een dergelijke landauer kostte in 1890 nieuw zo ongeveer ƒ 3.000,-, de koetsier die er mee reed, had met een jaarsalaris van ƒ 500,- één van de bestbetaalde functies op Kasteel de Haar.  

Monikkenwerk 
Restaurator Maria Stolk: ‘Natuurlijk wisten we vooraf dat dit rijtuig een grote en complexe klus zou worden, want het hele rijtuig, maar met name het canework was bedekt met een dikke laag bruine vernis. En deze vernislaag bleek ook nog eens erg moeilijk oplosbaar te zijn. Het bleek al snel een monnikenwerk, waarbij je je uren maar niet meer telt.’ Voor de begroting stond een vol ‘manjaar’ aan uren gepland en met meerdere specialisten die delen van de restauratie op zich namen, zou een half jaar een redelijke inschatting zijn geweest. Zo veel tijd namen gemiddeld ook de vier vorige restauraties van rijtuigen voor Kasteel de Haar in beslag. Maar dat viel in dit geval anders uit. ‘Er werd van iedereen véél geduld gevraagd, zeker ook van de opdrachtgever.’ Maria Stolk trapte niet in de val van snel afraffelen en ging stoïcijns door met centimeter voor centimeter schoonmaken met een wattenstaafje, met als resultaat dat het zeldzame canework onbeschadigd is gebleven en schoon is. De teller staat op 15.180 wattenstaafjes – recyclebaar – die voor deze klus door haar hand zijn gegaan.

Het maken van twee missende kussens binnenin bleek ook geen sinecure. ‘Ik ben een hele dag op zoek geweest op een zolder bij een ledergroothandel en tussen de grote stellingen met hoge stapels leer vond ik na veel wikken en wegen acht huidjes geitenleer die in kleur en nerf het beste passen bij de originele saffiaan lederen stoffering. Bij de firma Stief in het Duitse Augsburg vonden we in de oude voorraad zes meter blauw passement in blauw. En zo werd het toch mogelijk twee kussens te maken die weliswaar geen 100% exacte kopieën zijn, maar het missende deel van het authentiek interieur toch goed aanvullen en niet storend werken. Het is misschien wel de laatste keer dat we zoiets konden doen, want Stief is gestopt wereldwijd zijn er geen andere toeleveranciers voor zulk fijn rijtuigpassement te vinden. Ook niet van bijvoorbeeld de kwasten voor de raamsingels of een kwastje voor het rolgordijn, die in de landauer van Kasteel de Haar misten. Die horen van zijde te zijn en niet van wol. Gelukkig toverde Jan Zijlstra, de conservator van het Nationaal Rijtuigmuseum, nog drie oude kwasten tevoorschijn uit het museumdepot in Leek.’ 

Dit rijtuig komt uit het beheer van Borg en Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord en gaat over in langdurig bruikleen door Kasteel De Haar. Dit project is mede mogelijk gemaakt door VZW Pater David, Prins Bernhard Cultuurfonds, Mondriaan Fonds, Dinamo Fonds en Stichting kasteel de Haar. De Stichting Hippomobiel Erfgoed begeleidt de uitvoering en verzorgt de communicatie.